Blockchain Geleceğin Kilidini Açıyor: 2024’te En İyi Teknoloji Tanıtımı

Blockchain nedir?

Blok zinciri, bilgisayar ağı düğümleri arasında paylaşılan dağıtılmış bir veritabanı veya defterdir. Kripto para sistemlerinde güvenli ve merkezi olmayan işlem kayıtlarının tutulmasındaki kilit rolleriyle bilinmekle birlikte, kullanımları kripto para birimlerinin ötesine uzanmaktadır. Blok zincirleri, herhangi bir sektördeki verileri değişmez hale getirebilir – yani değiştirilemez.

Blokların değiştirilememesi, güvenin yalnızca verilerin kullanıcılar veya programlar tarafından girildiği durumlarda gerekli olduğu anlamına gelir. Bu da güvenilir üçüncü taraflara, genellikle denetçilere veya maliyet ve hatalara yol açan diğer kişilere olan güveni azaltır.

Bitcoin’in 2009’da piyasaya sürülmesinden bu yana blok zinciri kullanımı çeşitli kripto para birimlerinin, merkezi olmayan finans (DeFi) uygulamalarının, değiştirilemez tokenlerin (NFT’ler) ve akıllı sözleşmelerin yaratılmasıyla arttı.

Blockchain Hakkında Önemli Noktalar

• Blockchain, tipik veritabanlarından bilgi saklama şekli bakımından farklı olan paylaşılan bir veritabanıdır; verileri kriptografik olarak bağlantılı bloklar halinde saklar.
• Bir blok zincirinde çeşitli bilgi türleri depolanabilir, ancak en yaygın olarak işlemler için bir defter olarak kullanılır.
• Bitcoin ile ilgili olarak, blok zinciri merkezi değildir, yani tek bir kişi veya grubun kontrolü yoktur; bunun yerine kontrol tüm kullanıcılar arasında paylaşılır.
• Merkezi olmayan blok zincirleri değişmezdir, yani veriler girildikten sonra geri döndürülemez. Bitcoin için işlemler kalıcı olarak kaydedilir ve herkes tarafından erişilebilir.

Nasıl Çalışıyor?

Elektronik tablolara ya da veritabanlarına aşina olabilirsiniz. Blockchain, bilgi girişi ve depolanması için bir veritabanı olması bakımından benzerdir. Bununla birlikte, geleneksel veritabanları veya elektronik tablolar ile blok zinciri arasındaki temel fark, yapı ve verilere erişimdir.

Blok zincirleri, normalde bir veritabanında yapacağınız görevleri yerine getiren komut dosyası adı verilen programlardan oluşur: bilgi girme ve bilgiye erişme ve bunları bir yere kaydetme ve saklama. Blok zincirleri dağıtılır, yani birçok makinede birden fazla kopya tutulur ve geçerli olmaları için hepsinin eşleşmesi gerekir.

Blok zincirleri işlem bilgilerini toplar ve bir elektronik tablonun hücrelerde bilgi içermesine benzer şekilde bir bloğa girer. Bilgiler doldurulduktan sonra bir kriptografik algoritmadan geçerek hash değeri olarak bilinen onaltılık bir sayı oluşturur.

Bu hash değeri daha sonra altındaki bloğun başlığına girilir ve bloktaki diğer bilgiler kullanılarak şifrelenir. Bu şekilde bir dizi bağlantılı blok oluşturulur.

İşlem Süreci

1. İşlemler, işlemin gerçekleştiği blok zincirine bağlı olarak belirli bir süreci takip eder. Örneğin, Bitcoin’in blok zincirinde, bir kripto para cüzdanı (blok zincirine bir arayüz sağlayan bir uygulama) ile bir işlem başlatmak bir dizi olayı tetikler.
2. Bitcoin’de işleminiz bir mempool’a gönderilir ve burada bir madenci veya doğrulayıcı onu alana kadar saklanır ve sıraya alınır. Bir bloğa girildikten ve bu blok işlemlerle doldurulduktan sonra, kriptografik bir algoritma kullanılarak kapatılır ve şifrelenir. Ardından madencilik başlar.
3. Tüm ağ eş zamanlı olarak hash problemini “çözmek” için çalışır. Her biri, bir kez kullanılan bir sayının kısaltması olan “nonce” dışında rastgele bir hash üretir.
4. Her madenci, rastgele oluşturulan hash değerine eklenen sıfırlık bir nonce ile başlar. Bu sayı hedef hash değerine eşit değilse veya hedef hash değerinden küçükse, nonce’a 1 eklenir ve yeni bir blok hash değeri oluşturulur. Bu, bir madenci geçerli bir hash değeri üretene, yarışı kazanana ve bir ödül alana kadar devam eder.
5. Belirli bir hash değeri bulunana kadar rastgele hash değerleri üretmek, sıklıkla “iş kanıtı” olarak adlandırıldığını duyduğunuz şeydir – madencinin işi yaptığını “kanıtlar”. Hash değerini doğrulamak için gereken iş miktarı, Bitcoin ağının bu kadar çok hesaplama gücü ve enerji tüketmesinin nedenidir.
6. Bir blok kapatıldığında işlem tamamlanmış olur. Ancak blok, başka bir beş blok tarafından onaylanana kadar onaylanmış sayılmaz. Her blok ortalama 10 dakikadan az sürdüğü için ağın onayı tamamlaması yaklaşık bir saat sürer (işlemleri içeren ilk blok ve sonraki beş bloğun 10 ile çarpımı yaklaşık 60 dakikaya eşittir).
7. Tüm blok zincirleri bu süreci takip etmez. Örneğin, Ethereum ağı bir bloğu doğrulamak için Ethereum hissesi olan tüm kullanıcılar arasından rastgele bir doğrulayıcı seçer ve ardından bu doğrulayıcı ağ tarafından onaylanır. Bu, Bitcoin’in sürecinden daha hızlıdır ve daha az enerji tüketir.

Adem-i Merkeziyetçilik Nedir

Blok zinciri, veritabanındaki verilerin birden fazla ağ düğümüne (blok zinciri yazılımı çalıştıran bilgisayarlar veya cihazlar) dağıtılmasını sağlar. Bu sadece yedeklilik yaratmakla kalmaz, aynı zamanda verilerin doğruluğunu da korur. Örneğin, birisi veritabanının bir örneğindeki bir kaydı değiştirmeye çalışırsa, diğer düğümler bunun olmasını engelleyecektir. Bu şekilde, ağdaki hiçbir düğüm, içinde depolanan bilgileri değiştiremez.

Bu dağıtım ve tamamlanan işin kriptografik kanıtı nedeniyle, bilgiler ve kayıtlar (kripto para birimindeki işlemler gibi) geri döndürülemez. Bu tür kayıtlar işlemlerin bir listesi olabilir (kripto para birimlerinde olduğu gibi), ancak blok zincirleri yasal sözleşmeler, kimlik kanıtları veya şirket envanterleri gibi çeşitli diğer bilgi türlerini de saklayabilir.

Şeffaflık

Bitcoin blok zincirinin merkezi olmayan yapısı nedeniyle, tüm işlemler kişisel bir düğüme sahip olarak veya herkesin işlemleri gerçek zamanlı olarak görüntülemesine olanak tanıyan bir blok zinciri gezgini kullanılarak şeffaf bir şekilde görüntülenebilir. Her düğüm, yeni blokların onaylanması ve eklenmesiyle güncellenen zincirin kendi kopyasına sahiptir. Bu, dilerseniz Bitcoin’i nereye giderse gitsin takip edebileceğiniz anlamına gelir.

Örneğin, borsalar geçmişte saldırıya uğramış ve büyük miktarlarda kripto para kaybına neden olmuştur. Hackerlar anonim olsalar da (cüzdan adresleri dışında), cüzdan adresleri blok zincirinde yayınlandığı için çıkardıkları kripto para birimini takip etmek kolaydır.

Elbette Bitcoin blok zincirinde (ve diğer blok zincirlerinin çoğunda) saklanan kayıtlar şifrelenir. Bu, yalnızca adrese atanan kişinin kimliğini açıklayabileceği anlamına gelir. Bu nedenle, blok zinciri kullanıcıları şeffaflığı korurken anonim kalabilirler.

Blockchain Güvenli mi?

Blockchain teknolojisi merkezi olmayan güvenlik ve güveni çeşitli şekillerde sağlar. İlk olarak, yeni bloklar her zaman doğrusal ve kronolojik olarak saklanır. Yani, her zaman blok zincirinin “sonuna” eklenirler. Bir blok blok zincirinin sonuna eklendikten sonra, ağın çoğunluğu bunu yapmak için bir fikir birliğine varmadığı sürece geri dönmek ve bir bloğun içeriğini değiştirmek çok zordur.

Bir bloktaki verilerde yapılacak herhangi bir değişiklik, bloğun hash değerini değiştirecektir. Her blok bir önceki bloğun hash değerini içerdiğinden, bir değişiklik sonraki tüm blokları etkileyecektir. Ağ, hash değerleri eşleşmeyeceği için değiştirilmiş herhangi bir bloğu reddedecektir.

Tüm blok zincirleri %100 aşılmaz değildir. Bunlar, bilinen bir güvenlik seviyesi oluşturmak için kod kullanan dağıtılmış defterlerdir. Kodda güvenlik açıkları varsa, bunlar istismar edilebilir.

Örneğin, bir bilgisayar korsanının blok zinciri ağında bir düğüm çalıştırdığını ve başkalarından kripto para çalmak için blok zincirini değiştirmek istediğini varsayalım. Eğer kendi kopyalarını değiştirirlerse, diğer düğümleri kendi kopyalarının geçerli olduğuna ikna etmeleri gerekecektir.

Bunu yapmak için ağın çoğunluğunu kontrol etmeleri ve doğru zamanda yerleştirmeleri gerekir. Bu %51 saldırısı olarak bilinir çünkü bu saldırıyı gerçekleştirmek için ağın %50’sinden fazlasını kontrol etmeniz gerekir.

Bu tür saldırılarda zamanlama her şeydir – bilgisayar korsanı herhangi bir hamle yaptığında ağ muhtemelen değiştirmeye çalıştıkları bloğu geçmiş olacaktır. Bunun nedeni, bu ağların inanılmaz derecede hızlı bir şekilde hash yapmasıdır – 21 Nisan 2023 itibariyle Bitcoin ağının hash hızı saniyede 348,1 exahash’tir (bu 18 sıfırdır).

Bitcoin ve Blockchain

Blok zinciri teknolojisi ilk olarak 1991 yılında Stuart Haber ve W. Scott Stornetta adlı araştırmacılar tarafından, belge zaman damgalarının değiştirilemeyeceği bir sistem kurmak amacıyla ortaya atılmıştır. Ancak yaklaşık yirmi yıl sonra, Ocak 2009’da Bitcoin’in piyasaya sürülmesiyle birlikte blok zinciri ilk kez gerçek dünyada kullanılmaya başlandı.

Bitcoin protokolü blok zinciri üzerine inşa edilmiştir. Bitcoin’in takma isimli yaratıcısı Satoshi Nakamoto, dijital para birimini tanıtan bir araştırma makalesinde bunu “güvenilir bir üçüncü taraf olmadan tamamen eşler arası yeni bir elektronik nakit sistemi” olarak tanımladı.

Anlamanın anahtarı, Bitcoin’in blok zincirini taraflar veya diğer işlemler arasındaki ödemelerin bir defterini şeffaf bir şekilde kaydetmek için bir araç olarak kullanmasıdır.

Blok zinciri herhangi bir sayıda veri noktasını kalıcı olarak kaydedebilir. Bu, işlemler, seçim oyları, ürün envanterleri, devlet kimlikleri, ev tapuları ve daha fazlası şeklinde olabilir.

Şu anda on binlerce proje, sadece işlemlerin kaydedilmesinde değil, örneğin demokratik seçimlerde güvenli bir şekilde oy kullanmanın bir yolu olarak topluma yardımcı olmak için blok zincirini çeşitli şekillerde uygulamaya çalışıyor.

Blok zincirinin değişmezliği, hileli oylamanın çok daha zor hale geleceği anlamına gelmektedir. Örneğin, bir oylama sistemi bir ülkenin her vatandaşına tek bir kripto para veya token verebilir.

Daha sonra her aday belirli bir cüzdan adresi alacak ve seçmenler token ya da kripto paralarını oy vermek istedikleri adayın adresine göndereceklerdir. Blok zincirinin şeffaf ve izlenebilir yapısı, manuel oy sayımı ihtiyacının yanı sıra kötü niyetli kişilerin fiziksel oy pusulalarını kurcalama kapasitesini de ortadan kaldıracaktır.

Blockchain Nasıl Kullanılır?

Bitcoin blok zincirindeki blokların işlem verilerini depoladığı iyi bilinmektedir. Bugün 23.000’den fazla başka kripto para sistemi de blok zinciri üzerinde çalışmaktadır. Ancak blok zincirinin diğer işlem türleriyle ilgili verileri saklamak için de güvenilir bir yol olduğu ortaya çıktı.

Blok zinciri ile deneyler yapan bazı şirketler arasında Walmart, Pfizer, AIG, Siemens ve Unilever sayılabilir. Örneğin IBM, gıdaların varış noktasına kadar olan yolculuğunu takip etmek için Food Trust blok zincirini oluşturmuştur.

Bunu neden yapıyorsunuz? Gıda endüstrisi sayısız E. coli, salmonella ve listeria salgınına tanık olmuştur; bazı durumlarda zararlı maddeler gıdalara yanlışlıkla eklenmiştir. Geçmişte, bu salgınların kaynağını veya insanların yediklerinden kaynaklanan hastalıkların nedenini bulmak haftalar sürebiliyordu.

Blok zinciri sayesinde markalar, gıdanın menşeinden teslimata kadar olan rotasını izleyebiliyor. Sadece bu da değil, bu şirketler artık gıdanın temas etmiş olabileceği diğer her şeyi görebiliyor, böylece sorunları daha hızlı tespit edebiliyor ve potansiyel olarak hayat kurtarabiliyor. Bu, uygulamadaki blok zincirinin bir örneğidir, ancak blok zinciri uygulamasının başka birçok biçimi vardır.

Alt Çizgi

Teknolojinin halihazırda uygulanmış ve keşfedilmiş birçok pratik uygulaması olduğu için, blok zinciri nihayet büyük ölçüde Bitcoin ve kripto para birimleri sayesinde kendi haline geldi. Ülke çapında her yatırımcının diline pelesenk olan blockchain, iş ve hükümet operasyonlarını daha az aracı ile daha doğru, verimli, güvenli ve ucuz hale getirmeyi amaçlıyor.

Blok zincirinin üçüncü on yılına girerken, soru artık geleneksel şirketlerin teknolojiye yetişip yetişmeyeceği değil, ne zaman yetişeceğidir. Bugün, NFT’lerin ve varlıkların tokenizasyonunun arttığını görüyoruz. Dolayısıyla, önümüzdeki on yıllar blok zinciri için önemli bir büyüme dönemi olacak.

Referanslar

vikipedi